آیات ابلاغ جانشینی امام علی در کدام سوره است را از این سایت دریافت کنید.
آیه ابلاغ
آیه ابلاغ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس ان الله لا یهدی القوم الکافرین[۱]
فهرست مندرجات
۱ – اهمیت واقعه غدیر
۲ – پیامهای آیه ابلاغ
۳ – نزول آیه ابلاغ
۴ – شان نزول آیه نزد شیعه
۵ – شان نزول آیه نزد اهل سنت
۶ – پانویس ۷ – منبع
۱ – اهمیت واقعه غدیر
[ویرایش]
نام غدیر به عنوان مکان اصلی یکی از مهمترین مسائل عقیدتی و سیاسی در جامعه اسلامی همواره بین دانشمندان شیعه و سنی مطرح بوده است. غدیر خم روزی شاهد یکی از بزرگترین حوادث تاریخ بوده و آن، روز اعلام و انتصاب امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) به جانشینی پیامبر اعظم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌باشد. گرچه دشمنان در طول تاریخ کوشیده‌اند که این خاطره عظیم تاریخی را از نظرها محو کنند ولی ابعاد این حادثه آن قدر در صحنه عقائد و تاریخ و حدیث و ادبیات وسیع است که قابل انکار و محو نیست؛
زیرا واقعه غدیر تنها یک حادثه تاریخی نیست بلکه یک حادثه دینی و اعتقادی است. در روایات از این روز به مناسبت وقوع این حادثه مهم به یوم العهد المعهود[۲] (روز پیمان بسته شده) یاد شده است. به همین دلیل غدیر به عنوان مهمترین سند برای ولایت الهیه امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام ) بشمار می‌رود. خداوند نیز مهر ابدیت را در پیشگاه بشریت بر تارک غدیر زده است و برای همیشه تاریخ غدیر را با آیه تبلیغ و آیات دیگر زنده نگه داشته است. شان نزول آیه ابلاغ به همراه معنی آن مورد بررسی و توجه در این مقاله است.
۲ – پیامهای آیه ابلاغ
[ویرایش]
ای پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملا (به مردم) برسان! و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده‌ای! خداوند تو را از (خطرات احتمالی) مردم، نگاه می‌دارد و خداوند، جمعیت کافران (لجوج) را هدایت نمی‌کند. [۳]
ابتدا باید به پیامهای این آیه توجه شود که در چند بند به آنها اشاره می‌کنیم:
۱. دستور موکد به پیامبر برای ابلاغ دستور الهی.
۲. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به عنوان رسول ابلاغ کننده این دستور شده است.
۳. عدم ابلاغ این دستور به منزله عدم ابلاغ رسالت است. یعنی اهمیت دستور مورد نظر به قدر اهمیت رسالت است.
۴. ترس پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از احتمال توطئه منافقین بخاطر اعلام آن امرمهم.
۵. اطمینان بخشیدن خداوند به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در محفوظ ماندن از توطئه مردم.
۶. تاکید خداوند بر عدم هدایت کافران.
با توجه به اعتقاد مسلمین بر اینکه این آیه برای ولایت و امامت علی (علیه‌السّلام) نازل شده، ارتباط فقرات و پیامهای این آیه نیز به راحتی واضح می‌شود. اهمیت ولایت به عنوان استمرار امور رسالت از مهمتریت تکالیفی است که خداوند بر دوش معصومین (علیه‌السّلام) قرار داده است و به همین جهت عدم ابلاغ آن با عدم رسالت مساوی است. دشمنان امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) نیز از حقیقت امر آگاه بودند و برای کار شکنی از هیچ توطئه‌ای فروگذار نبودند و به همین جهت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در ابلاغ این دستور از توطئه منافقین بیم داشت در حالی که خداوند او را از توطئه ایشان حفظ کرد تا نتوانند خللی در ابلاغ این دستور مهم وارد آورند. در نهایت نیز دشمنان ولایت و منافقین در این صحنه گویا همان منکرین رسالت هستند که خداوند ایشان را هدایت نمی‌کند.
۳ – نزول آیه ابلاغ
[ویرایش]
شیعه و سنی بر نزول این آیه در روز هجدهم ذی حجه که مشهور به روز غدیر خم است، اتفاق دارد و روایات اهل بیت (علیه‌السّلام) در این باره واضح کننده آن حوادث است. خداوند به حکمت خویش زمینه تبلیغ و پیمان با ولایت امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) را رقم زده است. زیرا پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این سال بارها به نزدیکی ملاقات خویش با پروردگار سخن گفته بود و این مقدمه برای صحبت از جانشین ایشان در جمع همگانی را سامان می‌داد. حج نیز به عنوان یکی از شعائر مهم اسلامی در آخرین سال حیات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با انبوه مسلمانان جزیرة العرب انجام می‌شود. با این حوادث و وجود انبوه مسلمانان در حج و انگیزه ایشان برای شناخت جانشین آن حضرت ابلاغ امر الهی برای ولایت علی (علیه‌السّلام) را در بهترین موقعیت قرار داد و اینگونه بود که در غدیرخم با نازل شدن آیه ابلاغ، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) جانشین خویش را معرفی نمود و به امر ایشان با علی (علیه‌السّلام) به عنوان امیرالمومنین بیعت همگانی شد و حضرت دستور داد که حاضران خبر این حادثه را به غائبین برسانند. اینک به احادیثی که در مورد نزول آیه ابلاغ در روز غدیر وارد شده است، اشاره می‌کنیم.
۴ – شان نزول آیه نزد شیعه
[ویرایش]
۱. در روز غدیرخم که پنج ساعت از روز می‌گذشت جبرئیل نازل شد و پس از ابراز سلام خداوند به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) این آیه را برای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قرائت نمود. کاروانهائی که جلوتر نزدیک حجفه بودند به دستور پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به سوی غدیر باز گشتند و عقب ماندگان به ایشان رسیدند. برای رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) منبری از سنگها چیدند. ایشان پس از حمد و ثنا خداوند و بیان مطالبی به موضوع اصلی و نزول آیه اشاره نمودند. فرمودند که جبرئیل سه مرتبه نازل شده و من را امر نمود تا همگان را از برادری و وصایت و جانشینی و امام بعد از من، علی بن ابی طالب خبر دهم، او بعد از من ولی شما می‌باشد.[۴]
۲. وقتی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از حجة الوداع باز می‌گشت و به غدیرخم رسید، وقت نماز ظهر جبرئیل نازل شد و فرمان خداوند را ابلاغ نمود که ولایت امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) را بیان نماید و او را تنهاشاخص و جانشین بعد از خویش قرار دهد. رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از نیرنگ برخی اصحاب نگران بود و این نگرانی را با جبرئیل در میان گذاشت. جبرئیل رفت و پس از مدتی بازگشت و این آیه را نازل نمود. رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با نگرانی و اضطراب دستور دادند تا محل زیر درختان را پاک کنند و سایبانی قرار دهند و با مسلمانان نماز جماعت برقرار نمود، بعد از نماز خطبه‌ای خواند و خبر ولایت علی (علیه‌السّلام) را ابلاغ نمود.[۵]
۳. امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند: منشا کلام رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که فرمودند کسی که من مولای او هستم علی مولای اوست، خداوندا پیروانش را دوست دار و دشمنانش را دشمن باش و یاری دهنده او را یاری کن و… ، کلام خداوند است که فرمود: یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک..[۶]
منبع مطلب : fa.wikifeqh.ir
آیه تبلیغ
آیه تبلیغ
آیه تبلیغ
تابلو فرش شجره طیبه که آیه تبلیغ در حاشیه محراب آن بافته شده است. این اثر در موزه فرش آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود
مشخصات آیه نام آیه تبلیغ
واقع در سوره سوره مائده
شماره آیه ۶۷ جزء ۶ اطلاعات محتوایی
شأن نزول جانشینی امیرالمومنین
مکان نزول مکه موضوع اعتقادی درباره واقعه غدیر
آیات مرتبط آیه اکمال و آیه ولایت
آیه تبلیغ (مائده: ۶۷) از آخرین آیات نازل شده قرآن بر پیامبر(ص) است. طبق این آیه، پیامبر اسلام(ص) موظف شد پیامی را به مردم ابلاغ کند که اگر در رساندن آن کوتاهی کند، رسالت پیامبریِ خود را به انجام نرسانده است.
به اعتقاد شیعیان و برخی از اهل سنت، آیه در حجة الوداع و کمی قبل از ۱۸ ذی‌الحجه سال دهم هجری نازل شده است. در باور شیعه، موضوع آيه: پیام خلافت و وصایت امام علی(ع) است و پیامبر(ص) پس از نزول آیه، این امر الهی را انجام داد.
محتویات
۱ متن و ترجمه آیه ۲ شأن نزول ۲.۱ احتمالات دیگر
۲.۱.۱ ۱. نزول آیه در مکه
۲.۱.۲ ۲. ابلاغ به اهل کتاب
۳ نکات مهم آیه
۳.۱ اهمیت این مأموریت
۳.۲ نگرانی پیامبر(ص) از ابلاغ
۳.۳ جمله پایانی آیه ۴ جستارهای وابسته ۵ پانویس ۶ منابع ۷ پیوند به بیرون
متن و ترجمه آیه
يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّـهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّـهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ
اى پيامبر، آنچه را از جانب پروردگارت به تو نازل شده، ابلاغ كن؛ و اگر نكنى رسالتش را به انجام نرسانده‌اى. و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه مى‌دارد. بی گمان، خدا گروه كافران را هدايت نمى‌كند.
شأن نزول
نوشتار اصلی: واقعه غدیر
مفسران تصریح کرده‌اند که آیه تبلیغ پس از بازگشت رسول خدا از حجة الوداع در منطقه غدیر خم در ۱۸ ذی‌الحجه نازل شد.[۱] در منابع اهل سنت نیز روایاتی وجود دارد که زمان و مکان نزول این آیه را غدیر خم بیان می‌کند.[۲] عالمان شیعه با تکیه بر روایاتی از امامان شیعه و برخی از صحابه، شأن نزول آیه تبلیغ را واقعه غدیر و اعلام جانشینی امیرالمومنین می‌دانند.[۳] عالمان اهل سنت نیز سبب نزول آیه تبلیغ را آغاز رسالت پیامبر یا مکلف شدن پیامبر برای ابلاغ اسلام دانسته‌اند.[۴]
بنابر منابع شیعه، جبرئیل ابتدا در هنگام حج در حجة الوداع نزد پیامبر(ص) آمد و از وی خواست برای جانشینی علی(ع) از مردم بیعت بگیرد، اما پیامبر به دلیل شناختی که از دشمنی قریش و منافقین و کینه توزان با امیرالمومنین (ع) داشت خطر تفرقه‌افکنی و بازگشت به جاهلیت را می‌دید لذا از پروردگار درخواست حفظ از مردم کرد.
جبرئیل برای بار دوم در مسجد خیف بر پیامبر نازل شد و همان امر را دوباره ابلاغ کرد بدون اینکه وعدۀ نگهبانی از خطر مردم را برای پیامبر به ارمغان آورده باشد.
در سومین دفعه امین وحی در بین راه مکه به مدینه نزد پیامبر آمد و مجدداً همان امر را تکرار کرد. پیامبر به جبرئیل فرمود من از اینکه مردم مرا در جانشینی علی دروغگو بدانند و سخنم را قبول نکنند بیمناکم.
در آخرین مرحله فرشته الهی در نزدیکی برکه‌ای به نام غدیر خم بر پیامبر نازل شد و پس از تکرار دستور خداوند، وعده نگهبانی و حفاظت از گزند منافقان را نیز برای رسول خدا به ارمغان آورد.[یادداشت ۱][۵]
احتمالات دیگر
برای علت نزول آیه، احتمالات دیگری نیز ذکر شده است که علمای اسلام و شیعه آنها را نقد کرده‌اند:
۱. نزول آیه در مکه
برخی از عالمان اهل سنت معتقدند آیه تبلیغ در مکه [در آغاز رسالت پیامبر] نازل شده و سبب نزول آن امر به پیامبر(ص) برای ابلاغ حقایق دین به کفار و مشرکان است. بنابر برخی روایات، برای حفظ پیامبر(ص) از گزند دشمنان، برای ایشان مراقبانی گماشته بودند؛ اما ایشان پس از نزول آیه تبلیغ، مراقبان خود را مرخص کرد و فرمود که خداوند مرا از گزند بدخواهان حفظ می‌کند و علاوه بر آن موظف گردید که حقایق دین را بدون واهمه به کفار و مشرکان ابلاغ کند.[۶]
نقد
در نقد این دیدگاه گفته شده، مفسران اتفاق نظر دارند که سوره مائده در مدینه نازل شده[۷] و مطابق روایات، به نقل از عبدالله بن عمر سوره مائده آخرین سورة نازل‌شده است؛[۸] بنابراین فرض نزول آیه تبلیغ در مکه و نیز اینکه آیه مزبور طی سالیان دراز بدون الحاق به سوره‌ای خاص به تنهایی خوانده می‌شده یا احیاناً در بایگانی بوده است، فرض درستی نیست.[۹]
علاوه بر آن، برخی از صاحبنظران روایاتی را که در خصوص مراقبت از جان پیامبر(ص) در مکه است، حدیث غریب و منکر دانسته‌اند.[۱۰]
۲. ابلاغ به اهل کتاب
چنانکه برخی نوشته‌اند، آیه تبلیغ در مدینه نازل شده[۱۱] و هدف از نزول آن مکلف کردن رسول خدا به ابلاغ بی‌واهمه حقایق وحی به اهل کتاب بوده است.[۱۲] به گفته ابوحیان پیامی که پیامبر مامور به ابلاغ آن شد، ابلاغ حکم رجم (سنگسار) و قصاص بود که یهودیان و مسیحیان این احکام الهی را در تورات و انجیل دستخوش تحریف و تغییر کرده بودند.[۱۳]
استدلال وی آن است که سخن در قبل و بعد از این آیه نیز درباره اهل کتاب است و موضوع آیه نباید با موضوع آیات قبل و بعد از خود بیگانه باشد.
نقد
بنابر منابع تاریخی، پس از جنگ‌های مسلمانان و یهودیان، از جمله غزوه بنی قریظه و غزوه خیبر، قدرت و شوکت یهودیان در هم شکست و با تصرف پایگاه‌های آنان و تبعید شماری از آنان به خارج از مدینه، نفوذ آنان از بین رفت.[۱۴] مسیحیان هم در عربستان، به ویژه در مدینه، فاقد قدرت بوده و تنها مقابله مسلمانان با آنان در ماجرای مباهله بود[۱۵] که آن هم به درخواست مسیحیان منتفی شد.
پس با توجه به قدرت پیامبر و مسلمانان در واپسین سال‌های عمر رسول خدا، دلیلی برای نگرانی آن حضرت از یهود و نصارا وجود نداشت تا سبب واهمه در ابلاغ حقایق دین به آنان گردد. افزون بر این، آیه تبلیغ از جهت موضوع، با آیات قبل و بعد از خود بیگانه نیست، زیرا آیات قبل و بعد، در نکوهشِ یهود و نصاراست و چه بسا آنان تصور می‌کرده‌اند که با رحلت رسول خدا، دوران قدرت مسلمانان سپری می‌شود و بار دیگر زمینه نفوذ و سلطه آنان فراهم می‌گردد، اما آیه تبلیغ که درباره تعیین رهبری امت اسلامی پس از پیامبر است، بطلان این تصور را آشکار ساخت و این مطلب با «آیه اکمال» که پس از اعلام ولایت امام علی(ع) نازل شد، تناسب دارد.[۱۶]
منبع مطلب : fa.wikishia.net