30 مگ

آداب و رسوم مردم کرمان در روز چهارشنبه سوری ، اداب و رسوم چهارشنبه سوری در کرمان، تحقیق در مورد آداب و رسوم مردم کرمان در روز چهارشنبه سوری،

در پژوهش حاضر سعی شده که تمامی استان های ایران از نظر آداب و رسوم و همچنین مراسم چهارشنبه سوری پوشش داده شود.

مقدمه:

یکی از آداب و رسوم کهن و قدیمی مردم ایران زمین، برگزاری جشن چهارشنبه سوری است.

چهارشنبه سوری، یک جشن بهاری است که پیش از رسیدن نوروز در آخرین سه شنبه سال خورشیدی با برافروختن آتش، پریدن از روی آن و مراسمی دیگر برگزار می‌ شود.

این جشن که چهارشنبه سوری نام دارد، در واقع نامش از دو کلمه ی “چهارشنبه” و “سوری” تشکیل شده است که چهارشنبه به معنی پنجمین روز هفته و سور در گویش کردی به معنای سرخ و آتشین است، که در کنار هم می شود چهارشنبه سرخ و آتشین!

جمع‌کردن هیزم، برپاکردن آتش، شادی‌های دسته‌جمعی و خواندن شعر «زردی من از تو/ سرخی تو از من/ غم برو، شادی بیا/ محنت برو، روزی بیا» نزدیک‌ترین تصویر از چهارشنبه آخر سال است که خاطره‌اش برای همه ما با چند جمله مشابه تعریف می‌شود.

مردم کرمان نیز مثل اکثر نقاط سراسر کشور، در روز چهارشنبه سوری رسم و رسوماتی دارند که بعضی از این رسوم و رسومات مختص این دیار بوده ودر بسیاری از خانواده ها هنوز هم اجرا می شود.

آتش روشن کردن

افروختن آتش در کرمان مانند سایر نقاط کشور متداول است، اما تفاوت‌هایی نیز دارد.

در گذشته اهالی هر محله و کوچه ، خار و خاشاک و هیزم روی هم جمع می‌کردند مردم حدود ۳ الی۷ پشته هیزم به فاصله ۲ الی ۳ متری روی زمین در محله ،کوچه و حیاط روشن می کردند تا از روی آن بپرند

و حین پریدن چنین می‌گفتند:

“زردی ما از تو ، سرخی تو از ما —– مریضی ما از آتش ، سلامتی آتش از ما”مردم از ذغال‌های آتش برداشته و به خانه می بردند ،کندرک و اسفند روی آن می ریختند و اطراف خانه دود می دادند.

کرمانی‌ها در گذشته رسمی داشتند که قابل توجه است، آنها بخشی از آتش جشن شب چهارشنبه‌سوری را بر می‌داشتند و آن را در اجاق و تنور خانه می‌گذاشتند و بر این باور بودند که با این آتش اجاق و تنور همیشه گرم می‌ماند، سپس آتش که خاموش می‌شد خاکستر آن را داخل آب روان می‌ریختند تا نحسی چهارشنبه‌سوری از بین برود.

اسپند دودکردن

در بعضی خانه ها رسم بر این است که اسپندي دود کرده، در دو طرف در خانه می ریزند تا اهل خانه ازچشم حسود و بیگانه در امان باشد . اداب و رسوم چهارشنبه سوری در کرمان

شب‌نشینی و خوردن غذای مخصوص

عدس پلو با کشمش و رشته پلو غذای مخصوص شب چهارشنبه‌سوری کرمانی‌هاست.

بعد از خوردن شام ویژه، رفتن به خانه یکدیگر و شب‌نشینی هم بین مردم این استان رایج است. خوردن آجیل شب چهارشنبه‌سوری و تنقلات هم از دیگر رسوم مردم این استان است.

این آجیل شامل «دندلو» (مغز زردآلو)، «تُرشاله» (برگ زردآلو و هلو) و انواع تخمه‌ هندوانه، کدو و آفتاب‌گردان است. مراسم شب‌نشینی تا پاسی از شب انجام می‌شود که معمولاً بزرگان قصه و شعر می‌گویند و کوچک‌ترها به بازی و تفریح می‌پردازند.

پس از صرف شام، شادباش گفتن و سر زدن به خانه بزرگ فامیل همه به يكديگر عيد را تبريك مي‌گويند.

کلید زنی قاشق زنی

کلید زنی, از دیگر مراسمی که در شب چهارشنبه سوری و چهارشنبه ی آخر صفر ، زنان برای برآوردن حاجات خود انجام می دهند ، “کلید زنی” یا “قاشق زنی” است.

در این مراسم زنان الک(کمو) و کلید چوبی بر می دارند و با پوشیدن چادر روی صورت خود به طور ناشناس به در خانه اهالی محل می روند .

.سپس فرد ، روی زمین نشسته با کلید چوبی یا قاشق به در خانه یا الک می زنند که صاحب خانه با شنیدن صدا ، بیرون آمده و مقداری غذا و خوراکی به آنها می دهد. آداب و رسوم مردم کرمان در روز چهارشنبه سوری

فرد کلید زن این کار را با نیت از پیش تعیین شده انجام می دهد و در آخر مراسم، صاحبخانه که مي‌داند فرد کليدزن براي طلب حاجت آمده، مي‌گويد “ان‌شاءالله حاجت روا بشيد”، در پايان خوراکي‌ها يا پول جمع‌آوري شده را به مستمندان مي‌دهند.

در گذشته آینه ، سرمه دان و مقداری قند یا نبات داخل الک می گذاشتندکه صاحب خانه برای روشنایی به آینه نگاه می کرد ، از سرمه به چشم می کشید ، برای شیرین کامی از قند یا نبات می خورد ، سپس مقداری خوراکی معمولاً حبوبات داخل الک می گذاشت.

زنان بعد از اینکه داخل محله گشتند به خانه می روند ، در صورتی که حبوبات جمع کرده باشند از آن آش رشته می پزند و خیرات می کنند.

پس از آن سرمه‌دان را باز مي‌کرد و به چشم خود سرمه مي‌کشيد، در پایان نيز مقداري خوراکي و پول و يا اگر اين مراسم در نيمه آخر تابستان بود، دانه‌اي انار در کِمو مي‌ريخت.

مردم سيرجان در گذشته معتقد بودند، خوارکي‌هايي که کليدزن ها از خانه‌ها جمع مي‌کنند، خواص بسياري دارد و اگر شخصي حاجتمند با عقيده و ايمان از آنها مصرف کند به کمک خداوند حاجتش روا می شود.

فال چارشمبو و فال سوزو

فال چارشمبو

مراسم فال‌گرفتن در شب چهارشنبه‌سوری «گرفتن فال دراین شب هم از رسم‌های کرمانی‌هاست.

«فال دوره‌ای»، «چهل بیتو»، «چارشمبو» یا «مهره دور انداختن» که به «مهره تاسو» معروف است از آداب ویژه این شب است که برای این‌ کار، دختران جوان و دم‌بخت، کوزه، کاسه چینی یا الکلی بر می‌دارند و هر کس نیتی می‌کند و مهره، انگشتر، سنجاق و اشیایی از این دست را داخل ظرف قرار می‌دهند.

بعد از این مرحله ظرف را زیر چارقد دختری، یا زیر بوته گل یا کنار آب روان قرار می‌دهند. نیت می‌کنند و بیتی از دیوان حافظ یا یکی از اشعار محلی را می‌خوانند.

سپس به دختری نابالغ می‌گویند که یک شیء را از ظرف بردارد.

هر شی که از ظرف بیرون آورده شود، مفهوم بیت خوانده شده به صاحب آن بر می‌گردد.

در این مرحله اگر شعر خوانده شده مفهومی مثبت داشت صاحب شیء آن را به فال نیک می‌گیرد.

این مراسم امروزه با حضور همه اعضای خانواده، پدر، مادر، خواهر، بردار و فامیل انجام می‌شود.

فال سوزو

«سوزنو» از دیگر فال‌هایی است‌ که زنان در شب چهارشنبه‌سوری انجام می‌دهند

برای انجام این فال، زنان دور هم می‌نشینند، یک سوزن خیاطی در دست می‌گیرند، روی آن نیت می‌کنند، سپس سوزن را داخل ظرف آب می‌اندازند.

آنها معتقدند، اگر سوزن به صورت صاف(عمودی) در ظرف قرار بگیرد حاجت فرد برآورده نمی‌شود ولی اگر ته ظرف قرار بگیرد حاجت شخص برآورده می‌شود. اداب و رسوم چهارشنبه سوری در کرمان

پختن آش ابودردا

پختن آش «ابودردا» در چهارشنبه‌سوری از دیگر مراسمی است که امروزه کم یا بیش در این استان انجام می‌شود. این آش به نام‌های «اُماچو» و «آش چهارشنبه‌سوری» نیز معروف است.

مردم برای پختن این آش مقداری نخود بر می‌دارند، سپس سوره توحید را می‌خوانند و روی آنها فوت می‌کنند.

بعد از این کار نخودهای تبرک شده را با حبوبات دیگر مانند عدس و لوبیا مخلوط می‌کنند و در آب می‌خیسانند و بعد از پختن آش، آن را بین همسایگان تقسیم می‌کنند.

کوزه شکستن:

مردم کرمان در کوزه ای گندم، سکه و کهنه ای را می ریختند و آن را بر پشت بام می برند و غروب سه شنبه که شب چهارشنبه سوری بود از پشت بام پرتاب می کردند تا کهنگی و بلا از آنها دور شود

و زمانی که این کوزه به پائین پرت می شد، افراد فقیر برای پیدا کردن پول ها در کوچه ها می گشتند و این نوعی صدقه جاریه بود. آداب و رسوم مردم کرمان در روز چهارشنبه سوری

خانه تکانی

دیگر باور کرمانی ها این بود که خانه تکانی باید قبل از چهارشنبه سوری تمام شود، آنها معتقد بودند که خانه تکانی آثار کهنگی و غبار را از بین میبرد و اگر فردی مصیبت دیده باشد غبار غم از خانه پاک می شود اما باید قبل از چهارشنبه سوری این اتفاق بیفتد.

مطالب دیگر:

آداب و رسوم مردم گیلان در روز چهارشنبه سوری

آداب و رسوم مردم ایلام در روز چهارشنبه سوری

آداب و رسوم مردم کهگیلویه در روز چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری در همدان

چهارشنبه سوری در کرمانشاه

چهارشنبه سوری در کردستان

چهارشنبه سوری در تبریز

چهارشنبه سوری در ارومیه

چهارشنبه سوری در زنجان

چهارشنبه سوری در اردبیل

منبع : KelaseDarsi.ir